W maju, w wybranych drzewostanach Nadleśnictwa Brynek prowadzone będą zabiegi ograniczające masowe i wzmożone występowanie populacji osnui gwiaździstej.

Te zabiegi to konieczność warunkująca zachowanie trwałości drzewostanów  sosnowych.

Osnuja gwiaździsta jest błonkówką, czyli owadem o błoniastych i przezroczystych skrzydłach. Jej larwy żywią się igłami sosny, początkowo starszych roczników,
a następnie igłami majowymi. Larwy osnui gwiaździstej osiągają wielkość zaledwie
5-20 mm. Mogą jednak pojawiać się w takich ilościach, że skutki ich intensywnego żerowania mogą przybierać formę tzw. gołożerów, kiedy pędy sosen na dziesiątkach hektarów zostają ogołocone z igieł.

Ponieważ sosna zwyczajna dominuje w naszych lasach, masowe pojawy (gradacje) osnui grożą zamieraniem całych drzewostanów.

Nas leśników, do zachowania trwałości lasów obliguje prawo i wykonując systematyczne prace prognostyczne, poszerzamy wiedzę o możliwości masowych pojawów owadów liściożernych. W przypadku m.in. osnui gwiaździstej służą do tego wykonywane jesienią poszukiwania larw w ściółce i wierzchniej warstwie gleby. Ten
i kolejne etapy prac prognostycznych (obserwacje rójki i liczenie jaj w koronach) nadzoruje wyspecjalizowane Zespoły Ochrony Lasu (ZOL), w przypadku naszego Nadleśnictwa ZOL w Opolu.

W leśnictwie na bieżąco, stosowanych jest wiele działań biologicznych o charakterze profilaktycznym i ochronnym. Najistotniejsze, to wzmacnianie odporności drzewostanów, polegające na dostosowywaniu ich składu gatunkowego do warunków przyrodniczych, różnicowaniu struktury gatunkowej i wiekowej. Ich efekty będziemy jednak obserwować dopiero po wielu latach.

Wykazane podczas prac prognostycznych, przekroczone liczby krytyczne (liczby owadów wskazujące na możliwość powstania gołożerów) są jednak sygnałem, że jedyną możliwością ograniczenia populacji jest zabieg z zastosowaniem środka ochrony roślin. To ważne - zabiegi ograniczające z użyciem środków ochrony roślin
i wykorzystaniu aparatury lotniczej nie są prewencją i nie prowadzi się ich na tzw. wszelki wypadek. Wykonuje się je wyłącznie w sytuacji realnego zagrożenia trwałości drzewostanów.

Planowane zabiegi organizowane są zgodnie z przepisami regulującymi stosowanie środków ochrony roślin, m. in. z wypełnieniem ustawowego obowiązku zgłoszenia min. 40 dni wcześniej do Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa planów zabiegów. Do ostatniego dnia, zakwalifikowane do zabiegów powierzchnie są weryfikowane przez profesjonalistów z Zespołu Ochrony Lasu na wypadek zmian pogody, załamania się gradacji, choćby w efekcie działalności naturalnych wrogów owadów, składających się na zespół czynników tworzących opór środowiska.

Na wyznaczonych powierzchniach pól zabiegowych wykonywany jest tylko jeden zabieg ograniczania populacji owada w roku, w przeciwieństwie do upraw rolnych traktowanych środkami ochrony roślin wielokrotnie w sposób totalny. Termin „ograniczanie”, nie jest używany tutaj bez powodu, bowiem w leśnictwie zabiegi ochronne nigdy nie mają na celu całkowitego wyeliminowania populacji owadów liściożernych, zagrażających trwałości drzewostanów, a jedynie ograniczenie ich liczebności do poziomu nie stanowiącego zagrożenia dla chronionych drzew leśnych. Owady, których populacje są ograniczane stanowią bowiem naturalny składnik ekosystemów.

Zabiegi ograniczania osnui gwiaździstej prowadzone będą z zastosowaniem środka ochrony roślin o nazwie handlowej Dimilin 480 SC. Preparat ten zawiera w 1 litrze koncentratu stężonej zawiesiny 480 g (40,03%) diflubenzuronu. Dimmilin 480 SC jest powszechnie wykorzystywany w uprawach sadowniczych do selektywnego ograniczania liczebności m.in. populacji owocówki jabłkóweczki, owocówki śliwkóweczki, toczyka gruszowiaczka i miodówki gruszowej. Diflubenzuron to nazwa zwyczajowa substancji biologicznie czynnej, należącej do grupy syntetycznych inhibitorów syntezy chityny (inhibitorów linienia). Diflubenzuron stosowany w formie preparatu DIMILIN 480 SC wykazuje działanie żołądkowe, a więc ujawnia swą aktywność po spożyciu przez larwy np. potraktowanego nim igliwia sosnowego. Żołądkowe działanie diflubenzuronu polega na uniemożliwieniu produkcji chityny, co

powoduje, że larwa w trakcie linienia nie może zrzucić starego oskórka, w wyniku czego jej wzrost i przeobrażenie w owada doskonałego staje się  niemożliwe. Diflubenzuron działa więc selektywnie, bo tylko na roślinożerne stadia larwalne owadów. Ujawnia też działanie owicydowe (jajobójcze), co oznacza, że z jaj traktowanych tym preparatem nie wylęgają się larwy lub zamierają wkrótce po wylęgu. Preparat ten nie stanowi zagrożenia dla zdrowia człowieka.

Dimilin 480 SC będzie wprowadzany w korony drzew przy użyciu zamontowanej na samolocie PZL M18B Dromader podkskrzydłowej aparatury atomizerowej. Umożliwia ona precyzyjną aplikację dawek ultraniskoobjętościowych za pomocą 10. rozpylaczy rotacyjnych, tzw. atomizerów typu Micronair AU-5000. Insektycyd będzie aplikowany w dawce 0,10 l/ha, co odpowiada 48 g substancji aktywnej na 1 ha zagrożonego drzewostanu. Ultra mała dawka preparatu zgodnie z jego etykietą zostanie rozcieńczona wodą do objętości 2,4 l/ha oraz uzupełniona adiuwantem Ikar 95 EC do pożądanej objętości dawki cieczy użytkowej wynoszącej 3,10 l/ha.

Zainstalowany w kabinie samolotu system DGPS Agro składa się z wysokiej jakości odbiornika GNSS (Global Navigation Satellite Systems), który umożliwia prowadzenie samolotu w torze lotu z dokładnością do ±1 m. Technologia GPS oznacza, że zabieg jest wykonywany dokładnie na wcześniej wskazanych powierzchniach (polach zabiegowych), najbardziej narażonych na żerowanie larw osnui. Możliwe jest także precyzyjne wyznaczenie i omijanie stref ochronnych wokół cieków i zbiorników wodnych.

Rozpylana z powietrza mgiełka cieczy użytkowej osadza się w koronach drzew,
w zasadzie nie przenikając do niższych warstw lasu. Do jego dna dostaje się zaledwie 3-4% cieczy roboczej. Badania potwierdzają, że organizmy żyjące na dnie lasu pozostają bezpieczne. Niemniej naszym ustawowym obowiązkiem jest wprowadzanie zakazu wstępu do lasu na czas wykonywania zabiegu. Informujemy także o 24-godzinnym okresie karencji, kiedy niewskazane jest zbieranie runa leśnego. Natomiast okres prewencji, czyli czasu po jakim od dokonania zabiegu na obszar, w którym zastosowano środek mogą wejść ludzie oraz zostać wprowadzone zwierzęta to okres do czasu całkowitego wyschnięcia cieczy użytkowej na powierzchni roślin.

Ponadto, stosowanie środków ochrony roślin możliwe jest tylko w razie zachowania minimalnych odległości od wód, pasiek, dróg, nieużytków, czy osiedli ludzkich, przy wilgotności względnej powietrza nie mniejszej niż 60% i prędkości wiatru nie przekraczającej 3-4 m/s. Zabiegi wykonuje się przy bezwietrznej i bezdeszczowej pogodzie, minimalizując ryzyko zniesienia cieczy użytkowej na sąsiednie tereny
i spłukania jej z igieł.

Zabiegi prowadzone będą wyłącznie w godzinach wczesnorannych
i późnowieczornych, kiedy aktywność wszystkich owadów jest minimalna. To m.in. element prewencyjnej ochrony pszczół, zgodnej z zaleceniami dobrej praktyki ochrony roślin.

Zabiegiem ochronnym objęte zostaną drzewostany sosnowe na łącznej powierzchni 171 ha, w leśnictwach: Krywałd – 151 ha, Potempa – 15 ha i Tworóg – 5 ha, położonych w zasięgu terytorialnym gmin: Tworóg oraz Krupski Młyn.

Wszystkie środki ochrony roślin, również ten używany przeciwko osnui gwiaździstej, muszą posiadać rejestrację do konkretnych zastosowań w leśnictwie, zgodną
z normami UE i krajowymi. Lasy Państwowe są też kontrolowane na okoliczność stosowania środków ochrony roślin. Począwszy od zakupów, składowania aż po utylizację pustych opakowań – wszystko podlega rygorystycznym regułom. Samo wykonanie zabiegu podlega kontroli przez uprawnione instytucje zewnętrzne - Wojewódzkie i Powiatowe Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Należy też dodać, że Lasy Państwowe finansują szereg badań nad wykorzystaniem do zwalczania szkodliwych owadów ich naturalnych wrogów – drapieżników bądź pasożytów.