Historia
Od roku 2011 w nadleśnictwie Brynek nastąpiło połączenie trzech dotychczas istniejących obrębów (Brynek, Tworóg i Wieszowa) w jeden obręb Brynek, z podziałem na 11 leśnictw: Krywałd, Potempa, Tworóg, Nowa Wieś, Świniowice, Strzybnica, Księży Las, Stolarzowice, Górniki, Bezchlebie, Łabędy. Dodatkowo nadleśnictwo dysponuje gospodarstwem szkółkarskim Brzeźnica i Ośrodkiem Hodowli Zwierzyny (OHZ)
Rys historyczny Nadleśnictwa Brynek
Do roku 1945 roku lasy położone na omawianym terenie stanowiły własność prywatną.
Nadleśnictwo Brynek z trzema obrębami powstało w 1972r. w wyniku połączenia mniejszych nadleśnictw, które utworzono po II Wojnie Światowej z upaństwowionych lasów prywatnej własności. Upaństwowienie powyższych lasów nastąpiło na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944r. (Dz. U. R. P. Nr 15, poz. 82 z 1944r). W 1945r. utworzono nadleśnictwa: Tworóg i Łabędy (potem Wieszowa), a w 1946r. w wyniku podziału dużych nadleśnictw Tworogu i Świerklańca powstało nadleśnictwo Brynek odpowiadające wcześniejszemu obrębowi Brynek.
Nadleśnictwo Brynek z obrębem Tworóg zostało utworzone na mocy Zarządzenia nr 43 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 31.12.1971 r. oraz Zarządzenia nr 45 Dyrektora OZLP w Katowicach z dnia 31.01.1972 r. Do nowo utworzonego Nadleśnictwa Brynek na podstawie Zarządzenia nr 45 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 15.09.1972r. zostało włączone N-ctwo Wieszowa wraz z lasami komunalnymi miast Bytomia i Gliwic.
Kalendarium Nadleśnictwa Brynek:
• XVI w. pierwsze wzmianki o lasach tworzących dzisiejsze Nadleśnictwo Brynek.
• Do roku 1825 lasy dzisiejszego Nadleśnictwa są własnością rodów Verdugo.
• Od roku 1825 do roku 1904 omawiane lasy stanowią własność rodu von Rosenthal.
• 1904-1945, to czas kiedy lasami zarządzała rodzina von Donnersmarck.
• 1945 rok utworzenie Nadleśnictw Tworóg i Łabędy( późniejsze Wieszowa).
• 1946 rok podzielenia Nadleśnictw Tworóg i Świerklaniec, w wyniku którego powstaje Nadleśnictwo Brynek.
• 1972 rok – reorganizacja w Lasach Państwowych - powstanie dwuobrębowego Nadleśnictwa Brynek- obręby Brynek i Tworóg. W tym roku również Nadleśnictwo Wieszowa zostaje włączone do Nadleśnictwa Brynek jako trzeci obręb Wieszowa.
• Od 2011 roku Nadleśnictwo Brynek posiada tylko jeden obręb-Brynek.
Historia gospodarki leśnej i planów urządzenia lasu w lasach Nadleśnictwa Brynek:
• Do momentu powstania Nadleśnictwa Brynek brak jest bliższych danych dotyczących prowadzenia gospodarki oraz planów urządzeniowych w omawianych lasach. Sposoby zagospodarowania uzależnione były od charakteru własności.
• 98% obecnych lasów Nadleśnictwa Brynek stanowiła wielką własność prywatną, należąc w dużej mierze do rodu von Hohenlohe i von Rosenthal. Tylko 2% było własnością chłopską oraz drobnych właścicieli ziemskich. Gospodarka leśna uzależniona była od zmiennego zapotrzebowania na drewno, głównie dla hutnictwa, górnictwa czy budownictwa. Obszary leśne podlegały pomiarom i podziałowi na rewiry, w których dokonywano bilansu surowca drzewnego. Stan zasobów drzewnych decydował o wielkości pozyskania lub o jego ograniczeniu. Pozyskiwano głównie drewno sosnowe i świerkowe z zastosowaniem zrębów zupełnych, które odnawiano przeważnie gatunkami iglastymi (sosną i świerkiem) przez wysiew nasion lub sadzenie na talerzach w miejscach podmokłych.
• W okresie okupacji 1939-1945 r. lasy Nadleśnictwa Brynek uległy znacznej dewastacji i degradacji za sprawą rabunkowej gospodarki okupanta oraz działań wojennych w tym rejonie.
• Po II wojnie światowej gospodarka leśna była prowadzona w oparciu o następujące plany urządzeniowe:
– Prowizoryczne plany urządzenie dla Nadleśnictw:
Brynek i Tworóg na okres od 1947 do 1956 r.;
Wieszowa na okres od 1949 do 1958 r.;
– Definitywne plany urządzeniowe dla Nadleśnictw:
Brynek i Tworóg na okres od 01.10.1956 do 30.09.1966 r.;
Wieszowa na okres od 01.10.1958 do 30.09.1968 r.;
– I rewizji urządzenia lasu dla Nadleśnictw:
Brynek i Tworóg na okres od 01.10.1967 do 30.09.1977 r.;
Wieszowa na okres od 01.10.1970 do 30.09.1980 r.;
– II rewizji urządzenia lasu Nadleśnictwa Brynek na okres 01.01.1982 do 31.12.1991r. (Nadleśnictwo w obecnych granicach);
W czasie trwania tego okresu gospodarczego utworzono nadleśnictwo Brynek w formie trzech obrębów leśnych(Brynek,Tworóg i Wieszowa) przez połączenie omawianych nadleśnictw wraz z lasami komunalnymi Gliwic i Bytomia. Lasy te posiadały operaty urządzeniowe: dla miasta Gliwice na okres od 1.01.1960 r. do 31.12. a dla miasta Bytom na okres od 1.01.1964r. do 31.12.1973r.
– III rewizji urządzenia lasu Nadleśnictwa Brynek na okres 01.01.1992 do 31.12.2001 r;
– IV rewizji urządzenia lasu Nadleśnictwa Brynek na okres od 01.01.2002 do 31.12.2011 r.
Polecane artykuły
Powrót
Nasze lasy
Nasze lasy
fot. Waldemar Pańczyk
fot. Waldemar Pańczyk
Zapraszamy do zapoznania się z ogólnymi informacjami na temat charakterystyki przyrodniczej naszego nadleśnictwa i występujących na jego terenie lasów. Informacje szczegółowe znajdują się w dziale "Nasza Praca".
Położenie
Współrzędne geograficzne skrajnie wysuniętych punktów w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa wynoszą:
punkt północny: 18°48΄08˝
50°35΄46˝ długości wschodniej
szerokości północnej
punkt wschodni: 18°57΄51˝
50°21΄15˝ długości wschodniej
szerokości północnej
punkt południowy: 18°41΄52˝
50°17΄41˝ długości wschodniej
szerokości północnej
punkt zachodni: 18°32΄34˝
50°22΄55˝ długości wschodniej
szerokości północnej
Odległość między najbardziej wysuniętym punktem wschodnim i zachodnim w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brynek wynosi około 30 km, a między punktem północnym i południowym około 33 km.
Obszar Nadleśnictwa Brynek jest zróżnicowany pod względem konfiguracji terenu.
Północna i środkowa część ma charakter wybitnie nizinny, płaski (do wysokości 300m n.p.m.). Południowa część natomiast obejmuje tereny o charakterze wyżynnym, bardziej zróżnicowane, pofałdowane oraz niższe wzniesienia. Wysokość na terenie zasięgu administracyjnego Nadleśnictwa waha się w przedziale od 200-355 m n.p.m.
Najwyżej położone tereny znajdują się w rejonie rezerwatu Segiet, w oddziałach 601, 602, 608, 609.
Klimat
Klimat obszaru Nadleśnictwa zalicza się do umiarkowanych z wyraźnym wpływem klimatu atlantyckiego. Przeważają wilgotne masy powietrza polarno-morskiego znad północnego Atlantyku o częstotliwości występowania w ciągu roku ok. 65%.
Udział poszczególnych kierunków wiatru w ciągu roku jest zmienny.Na omawianym obszarze najczęściej obserwowane są wiatry z sektora zachodniego, głównie z kierunku południowo-zachodniego o frekwencji około 30% i zachodniego około 23%. Stosunkowo najrzadziej pojawiają się wiatry z sektora północnego z kierunków północnego i północno-wschodniego oraz z sektora wschodniego z kierunków wschodniego i południowo-wschodniego. Łączna ich częstość występowania nie przekracza 12%.
Średnia roczna prędkość wiatru w tym rejonie wynosi od około 2,5m/s do 3,5m/s. W zasięgu działania Nadleśnictwa podobnie jak na całej Nizinie Śląskiej najczęściej występują wiatry bardzo słabe o prędkości do 2m/s oraz wiatry słabe o prędkości od 2m/s do 5m/s. Wiatry silne o prędkości 10-15m/s i bardzo silne o prędkości przekraczającej 15m/s pojawiają się sporadycznie
Obszar ten charakteryzuje się znaczną zmiennością zachmurzenia w ciągu roku. Średnia liczba dni słonecznych w roku wynosi około 44, pochmurnych około 207, a z dużym zachmurzeniem 114 dni.
Opady atmosferyczne obok temperatury są jednym z istotniejszych czynników klimatycznych, w znacznym stopniu decydujący o bilansie wodnym. Średnie roczne opady na omawianym terenie są mało zróżnicowane i wahają się od 650 do 780 mm. Są to wartości średnie w stosunku do innych rejonów Polski i wystarczające dla prawidłowego wzrostu praktycznie wszystkich lasotwórczych gatunków drzew.
Zaburzenia w przestrzennym rozkładzie temperatur powietrza wprowadzają duże miasta aglomeracji śląskiej znajdujące się w południowej części Nadleśnictwa, które przyczyniają się do powstania tzw. „miejskiej wyspy ciepła". Ze względu na pokrycie terenu powierzchniami betonowymi, asfaltowymi, emitorami cieplnymi (przemysł, budownictwo) itp. o odmiennych w stosunku do naturalnych – właściwościach cieplnych, obszar ten wyraźnie się wyróżnia na tle niezurbanizowanego otoczenia.
Istotnym elementem charakterystyki klimatycznej jest długość okresu wegetacyjnego. Okres wegetacyjny na obszarze Nadleśnictwa Brynek rozpoczyna się pod koniec marca, a kończy w pierwszej dekadzie listopada i trwa 224 dni rocznie. Średnia temperatura okresu wegetacyjnego wynosi 14,9ºC.
Opisane tu cechy klimatyczne są ogólne dla całego obszaru. Z punktu widzenia hodowli lasu bardzo ważny jest mikroklimat, który może znacznie modyfikować warunki klimatyczne regionu. Mikroklimat kształtują takie czynniki jak: wzniesienie nad poziom morza, mezorelief, skały macierzyste, stan gleby i sposób jej użytkowania oraz rodzaj pokrywy roślinnej, zabudowania i zakłady przemysłowe.
Ważniejszymi rzekami na terenie dawnych obrębów Brynek i Tworóg są Mała Panew i jej dopływ Stoła zasilane z kolei przez mniejsze strumienie np. Graniczna Woda, Brzeźnica, Dębienica. Przez teren dawnego obrębu Wieszowa nie przepływają większe rzeki, natomiast wody są odprowadzane w kierunku Pn. do rzeki Dramy a od Pd. do rzeki Kłodnicy.
W części Pn -Wsch. potoki Segiet i Szarlejka odprowadzają pośrednio wody do rzeki Przemszy, która należy do zlewni rzeki Wisły
Sieć hydrologiczna nadleśnictwa Brynek pozbawiona jest zupełnie naturalnych jezior. Nieliczne, sztuczne zbiorniki są wynikiem działalności antropogenicznej, występując w postaci: stawów rybnych, oczek wodnych, zbiorników poeksploatacyjnych kopalin piasku.
Tereny zasięgu administracyjnego nadleśnictwa można zaliczyć do strefy umiarkowanego i małego zagrożenia powodziowego. Lokalnie występują podtopienia związane z okresowymi wezbraniami rzek na tym terenie.
Najczęściej występującymi typami gleb w N-ctwie są gleby: bielicowe, opadowo-glejowe, rdzawe, brunatne, kulturoziemne oraz murszowate.
Typy siedliskowe lasu, skład gatunkowy i pełnione przez las funkcje
W Nadleśnictwie Brynek stwierdzono występowanie 19 typów siedliskowych lasu, zróżnicowanych pod względem wilgotnościowym i żyznościowym. Największy udział stanowią: BMw – 19 %, Lwyżw – 17 %, BMśw – 14 %, Lwyżśw – 14 %, LMw – 11%, LMśw - 8 % oraz Bśw – 6 %. Stosunkowo liczną grupę stanowią siedliska zajmujące poniżej 1% powierzchni leśnej Nadleśnictwa, są to: BMb, LMb, Lśw, Lw, Ol, OlJ, LŁ, BMwyżśw, OlJwyż, LŁwyż Pozostałe zinwentaryzowane siedliskowe typy lasu: LMwyżśw, LMwyżw zajmują poniżej 5% powierzchni leśnej Nadleśnictwa
Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach z dnia 28. 09. 1991 r. celem gospodarki leśnej jest zachowanie warunków do trwałej wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności oraz kształtowania środowiska przyrodniczego.
Realizując cele hodowli i użytkowania lasu przyjmuje się zasadę, że każdy las, w każdym miejscu i czasie pełni jednocześnie różne funkcje.
Wielofunkcyjność lasów Nadleśnictwa jest uwzględniona w przyjętych, na mocy Zarządzeń Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, kategoriach ochronności. Dodatkowo część tych lasów, pomimo braku usankcjonowania prawnego, pełni funkcję lasów wodochronnych wzdłuż rzek i kanałów, oraz na siedliskach wilgotnych i wodochronnych w granicach stref ochronnych ujęć wody.
Obszar Nadleśnictwa Brynek znajduje się w zasięgu naturalnym większości gatunków lasotwórczych. Drzewostany Nadleśnictwa cechują się znacznym zróżnicowaniem gatunkowym – 18 gatunków panujących. Najliczniejszym gatunkiem panującym na powierzchni leśnej zalesionej w drzewostanach Nadleśnictwa Brynek jest sosna pospolita.
Drzewostany sosnowe stanowią 67,70 % powierzchni leśnej zalesionej i niezalesionej Nadleśnictwa (wg gatunków panujących) oraz 72,44 % całkowitego zapasu.
Drzewostany brzozowe stanowią 10,99 % powierzchni leśnej oraz 10,32 % zapasu.
Drzewostany dębowe stanowią 10,78 % powierzchni leśnej oraz 9,29 % zapasu.
Drzewostany bukowe stanowią 2,54% powierzchni leśnej oraz 2,61% zapasu.
Drzewostany świerkowe stanowią 1,61% powierzchni leśnej oraz 1,45% zapasu.
Drzewostany olchowe stanowią 1,69 % powierzchni leśnej oraz 1,80 % zapasu.
Drzewostany z dębem czerwonym stanowią 0,70 % powierzchni leśnej oraz 0,48 % zapasu.
Drzewostany modrzewiowe stanowią 0,44 % powierzchni leśnej oraz 0,35 % zapasu.
Przyczyną zmniejszenia się udziału sosny w drzewostanach jest stosowanie rębni złożonych i wprowadzanie gatunków domieszkowych. Jest to prawidłowa tendencja związana z dostosowaniem składów gatunkowych drzewostanów do siedlisk. Kolejnym pozytywnym sygnałem jest zmniejszanie się powierzchni drzewostanów topolowych i olszy szarej powodowany likwidacją dawnych plantacji drzew szybko rosnących.
W związku z przebudową drzewostanów obserwowany jest wzrost udziału cennych gatunków takich jak: buk, klon, jawor, jodła.
Głównymi przyczynami uszkodzeń drzewostanów w Nadleśnictwie Brynek są: zwierzyna, owady, grzyby, emisje przemysłowe, czynniki klimatyczne, czynniki antropogeniczne, zakłócenia stosunków wodnych oraz pożary